سخن روز
سرانجام جدال ترامپ و رژیم مطلقه فقاهتی، مذاکره یا بمباران؟
در ادامه شکست پی‌درپی رژیم مطلقه فقاهتی در سیاست‌های ژئوپلیتیک، فشارهای دولت فاشیست ترامپ به‌صورت مشخص از اسفند 1403 برای کشاندن رژیم مطلقه فقاهتی به سر میز مذاکره و یا جنگ افزایش‌یافته است. گزارش رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر افزایش میزان اورانیم غنی‌شده 60 درصد و عدم همکاری رژیم مطلقه فقاهتی در امکان راستی آزمایی و فشار ترامپ بر دولت‌های اروپائی جهت فعال کردن مکانیزم ماشه و برگرداندن همه تحریم بین‌المللی قبل از برجام، باعث گردیده که رژیم مطلقه فقاهتی در شرایط جدیدی قرار بگیرد.
فراموش نکنیم که ترامپ «قبل از نشستن بر صندلی ریاست جمهوری، در عرصه داخلی و بین‌المللی وعده‌های بسیاری داد، مثل:
الف – پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین.
ب – خاتمه دادن به جنگ اسرائیل و حماس و بازگرداندن گروگان‌های اسرائیل طی چند روز به خانه‌هایشان.
ج - توافق فوری با جمهوری اسلامی بر سر حل بحران‌های سه‌گانه هسته‌ای، موشکی و نیروهای نیابتی که البته تاکنون وعده‌های اول و دوم او متحقق نشده‌اند و آن‌گونه که به نظر می‌آید به‌زودی هم متحقق نخواهد شد، لذا در این شرایط تلاش می‌کند توافق با رژیم ایران و بازدارندگی ایران از دستیابی به سلاح اتمی، مهم‌ترین هدف خود قرار دهد. موضوعی که با توجه به ضعف و ورشکستگی کامل رژیم ایران و شرایط ناپایداری که این رژیم در آن قرار دارد، می‌تواند رژیم ایران را در میز مذاکره به امتیازدهی بکشاند و همین امر می‌تواند ترامپ برای خود و کابینه‌اش امتیاز و آبرویی کسب کند.
مع‌الوصف، از اینجا بود که خامنه‌ای در تاریخ 14 بهمن 1403 در دیدار با فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش قاطعانه اعلام کرد که: «مذاکره با دولت آمریکا هوشمند نیست، عاقلانه نیست، شرافتمندانه نیست.»
روزنامه شرق روز یکشنبه 17 فروردین در مطلبی زیر عنوان دیپلماسی ظریف در مسیر شایعه و واقعیت، از نشستی با حضور خامنه‌ای، دبیر شورای عالی امنیت ملی، رئیس مجلس خبر داد که در آن جلسه بر بستر تحلیل از فروپاشی و خطر سقوط نظام صحبت شده است.
در تاریخ 18 اسفند 1403، خامنه‌ای در باره مذاکره با آمریکا، گفت: «این مذاکره نیست، تحکیم است و تحمیل است.»
علی ایحال، در تاریخ 17 اسفند 1403 ترامپ در ادامه اعمال سیاست‌های فشار حداکثری بر رژیم مطلقه فقاهتی، «نامه‌ای به خامنه‌ای با موضوع انتخاب بین دو گزینه مذاکره یا بمباران فرستاد». در این نامه ترامپ به هرم رژیم مطلقه فقاهتی ایران هشدار داد که اگر رژیم به مذاکره با آمریکا تن ندهد، واشنگتن باید کاری انجام دهد تا مانع از توسعه برنامه هسته‌ای ایران بشود» این نامه که قرار بود توسط روسیه به رژیم ایران تحویل گردد به علت عدم قبول روسیه پس از یک هفته توسط مشاور دیپلماتیک رئیس امارات متحده عربی در تهران تحویل عباس عراقچی گردید تا به دست خامنه‌ای برساند.
لازم به ذکر است که قبل از ارسال نامه ترامپ به خامنه‌ای، ترامپ پایگاه‌های نظامی بعلاوه ناوهای جنگی خود را در منطقه خلیج‌فارس بسیج کرده بود. خامنه‌ای نامه‌ای در روز چهارشنبه 22 اسفند در پاسخ به نامه ترامپ، توسط دولت عمان فرستاد. در این نامه «خامنه‌ای علاوه بر این که در خصوص تهدید نظامی ترامپ در نامه‌اش به او نوشت، حمله نظامی شما به کشور ایران توسط نیروهای نظامی ایران بی‌پاسخ نخواهد ماند بلکه تمام پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه مورد حمله قرار خواهد گرفت» و اما در خصوص درخواست مذاکره مستقیم ترامپ، «آمادگی ایران را به‌صورت مذاکره غیرمستقیم آن‌هم فقط بر سر موضوع هسته‌ای توسط محدود کردن اورانیوم غنی‌شده اعلام کرد.»
باری، بدین ترتیب پس از ارسال نامه خامنه‌ای به ترامپ، عباس عراقچی وزیر خارجه رژیم مطلقه فقاهتی، در مصاحبه با روزنامه دولتی ایران، «مذاکره غیرمستقیم با آمریکا فقط در رابطه با موضوع هسته‌ای رد نکرد و آن را شدنی دانست». او گفت «برای مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم برنامه‌ریزی کرده‌ایم اگر تحریم‌ها برداشته شوند، با آمریکا مذاکره مستقیم هم خواهیم کرد». البته برای خالی نماندن عریضه، در همین زمان، وزیر خزانه‌داری آمریکا هم اعلام کرد که واشنگتن می‌خواهد با فلج کردن بخش صنعت نفت و ظرفیت‌های تولید موشک و پهپاد از طریق اعمال فشار حداکثری، اقتصاد جمهوری اسلامی را فرو پاشد.
مع‌هذا، در پی بیش از یک ماه رجزخوانی دولت فاشیست ترامپ و رژیم مطلقه فقاهتی بر سر مذاکره یا جنگ سرانجام روز شنبه 23 فروردین 1404، هیئت‌های نمایندگی دولت ترامپ و رژیم مطلقه فقاهتی ایران نشست اول مذاکرات غیرمستقیم خود را در مسقط پایتخت عمان آغاز کردند. در این نشست از طرف رژیم ایران عباس عراقچی وزیر امور خارجه و از طرف دولت ترامپ نماینده ویژه استیو ویتکاف به عهده داشتند. نشست اول مذاکرات پس از دو ساعت و نیم خاتمه یافت و نمایندگان هر دو طرف بدون این که کمترین اشاره به جزئیات و حتی کلیات موضوعات طرح شده در این نشست بکنند، نتیجه مذاکره را «مثبت ارزیابی کردند» کاخ سفید در بیانیه‌ای گفتگوی استیو ویتکاف با عباس عراقچی را «بسیار سازنده» توصیف کرد و در مورد ادامه مذاکرات هم نوشت «دو طرف شنبه هفته آینده دوباره دیدار خواهند کرد». ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در نخستین واکنش نسبت به نتایج اولیه این نشست به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم مذاکرات خوب پیش می‌رود تا وقتی به نتیجه نرسد، چیز مهمی نمی‌شود گفت. بنابراین دوست ندارم در باره آن صحبت کنم. اما اوضاع بد نیست. فکر می‌کنم وضعیت ایران نسبتاً خوب پیش می‌رود.»
عباس عراقچی هم ضمن تأکید بر این که مذاکرات در فضایی با احترام متقابل صورت گرفت، اظهار امیدواری کرد که روند مذاکرات به توافق «منصفانه و شرافتمندانه» منتهی شود. منابع دیپلماتیک در تهران به یک رسانه برون‌مرزی اطلاع داده‌اند که وزارت امور خارجه رژیم مطلقه فقاهتی در جریان مذاکرات روز شنبه 23 فروردین 1404 در مسقط، «طرحی سه مرحله‌ای را به آمریکا پیشنهاد کرده‌اند که هدف آن کاهش تنش‌های هسته‌ای در ازای رفع تحریم‌ها و دسترسی به دارایی‌های مسدود شده ایران است». این طرح را عباس عراقچی و تیم او در جریان مذاکرات مسقط در 23 فروردین‌ماه به‌صورت مکتوب به استیو ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه ارائه کرده‌اند. در این طرح، در مرحله اول، در صورت دسترسی رژیم ایران به منابع مالی مسدود شده و اجازه فروش نفت ایران برای مدتی تهران سطح غنی‌سازی خود را به 67/3 درصد کاهش می‌دهد. این منابع گفتند که همچنین تهران پیشنهاد کرده که در گام دوم اگر ایالات‌متحده آمریکا، تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) را متقاعد کند که از فعال‌سازی مکانیزم ماشه (بازگشت تحریم‌های سازمان ملل) صرف‌نظر کند و بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران لغو بشود، تهران غنی‌سازی در سطح بالا را کاملاً متوقف می‌کند و بازرسی‌های آژانس به حالت عادی باز خواهد گشت. همچنین در این گام تهران متعهد می‌شود، پروتکل الحاقی را نیز اجرا کند.
در بسته پیشنهادی عراقچی به ویتکاف آمده است که در گام سوم و پایانی، در صورت تصویب توافقنامه جامع هسته‌ای در کنگره آمریکا و لغو همه تحریم‌های اولیه (تحریم‌های مصوب کنگره) و تحریم‌های ثانویه، تهران با انتقال اورانیوم غنی‌شده خود با خلوص بالا به کشور ثالث موافقت می‌کند. بر اساس اطلاعات مربوطه، ویتکاف از پیشنهادهای مطرح شده از سوی طرف ایرانی استقبال کرده است. قابل‌ذکر است که دونالد ترامپ هم چند ساعت قبل از شروع نشست با چرخشی نسبتاً محسوس در پاسخ به سؤال خبرنگاری که در مورد هدف و انتظارات او از مذاکره با جمهوری اسلامی پرسید، گفت: «هدف کوتاه‌مدت او از مذاکرات فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد». استیو ویتکاف نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خارجه و طرف گفتگو با رژیم مطلقه فقاهتی در مورد برنامه اتمی ایران در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز گفت: «ایران نیازی به غنی‌سازی بیش از 67/3 درصد ندارد»، و در بیانیه‌ای دیگر در شبکه اجتماعی ایکس تأکید کرد که «ایران باید برنامه غنی‌سازی اتمی و تسلیحاتی کردن آن را حذف و متوقف کند.»
اورشلیم پست با اشاره به پیشرفت فنی جمهوری اسلامی و برخورداری از سانتریفیوژ پیشرفته 355 پذیرش هرگونه غنی‌سازی را نادرست خواند و تأکید کرده که ممکن است توافق هسته‌ای با ایران از نظر محدودیت هسته‌ای مشابه برجام بشود. اما به دلیل افزایش توان هسته‌ای ایران ممکن است خطرات بیشتری به همراه داشته باشد. بر این مطلب بیافزاییم که وزارت امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه دهم اردیبهشت (30 آوریل) تحریم‌های تازه‌ای علیه نهادهایی اعمال کرد که به ادعای آن در تجارت غیرقانونی نفت و پتروشیمی ایران دخالت دارد. به گزارش یورونیوز، تحریم‌های تازه واشنگتن در حالی اعلام شده است که مذاکرات آمریکا با ایران در جریان است و نمایندگان دو کشور در حال گفتگوی با همدیگر هستند. وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که تحریم‌هایی علیه نهاد مستقر در ادارات عربی متحده، ترکیه و ایران اعمال کرده است که به ادعای این وزارتخانه در تجارت محصولات نفتی و پتروشیمی ایران دخالت داشته‌اند.
باری، دور دوم مذاکرات غیرمستقیم تهران با واشنگتن شنبه 30 فروردین در رم پایتخت ایتالیا برگزار شد، عراقچی گفت: «رم میزبان مذاکرات نیست بلکه محل مذاکرات است. میزبان مذاکرات غیرمستقیم، همچنان دولت عمان است و ما در محلی که میزبان مشخص کند حاضر خواهیم شد». وی گفت «کماکان وظیفه میانجیگری و برقراری ارتباط غیرمستقیم به عهده وزیر امور خارجه عمان و دولت این کشور است». وی افزود «روز شنبه 30 فروردین به رم خواهم رفت و دور دوم مذاکرات غیرمستقیم را آغاز خواهیم کرد». خبرنگار ایرنا از او پرسید: «با توجه به اعلام موضع کرملین مبنی بر این که روسیه و چین می‌توانند ضامن توافق ایران و آمریکا باشند، موضع ایران در این باره چیست؟» عراقچی در پاسخ گفت: «البته من عبارت ضامن را نشنیده‌ام. کشور روسیه و همه کشورهایی که روابط دور و نزدیک با ما دارند، اعلام آمادگی کرده‌اند که به پیشرفت روند مذاکره کمک کنند». وی با اشاره به مذاکرات و تماس‌های دیپلماتیک اخیر خود خاطرنشان کرد، آمادگی ایران برای باز کردن روند دیپلماسی هرچند به‌صورت غیرمستقیم توسط همه کشورهایی که با آن‌ها صحبتی داشته‌ام، مورد استقبال واقع‌شده است و همه آن‌ها همزمان اعلام آمادگی کرده‌اند که در این مسیر کمک کنند. ما فعلاً این کار را از طریق عمان انجام می‌دهیم، عراقچی همچنین گفت، روسیه حتماً در این مسیر می‌تواند کمک کند. او در باره چشم‌انداز مذاکرات نیز گفت: در ادامه مسیر البته با توجه به میزان جدیت طرف آمریکایی تصمیم می‌گیریم که چگونه ادامه دهیم. وی افزود دوستان ما مثل روسیه و چین که قبلاً در مذاکره هسته‌ای نقش داشته‌اند، می‌توانند نقش داشته‌باشند و مساعدت کنند». خبرنگار صدا و سیما از عراقچی در باره تغییر مواضع مستمر استیو ویتکاف فرستاده ترامپ در گفتگوی غیرمستقیم با ایران سؤال کرد، عراقچی در پاسخ گفت: «واقعیت این است که از سمت آمریکا پیام‌های متناقض و متضادی می‌شنویم. این که منظور چه هست و چه اهدافی را در برمی‌گیرد مربوط به خودشان است. از نظر ما آنچه که پشت میز مذاکره بیان می‌شود ملاک نظر و تعیین‌کننده است». وی با اشاره به موضع متناقض حرکت آمریکایی‌ها گفت: «متقابل ما نیز در قبال این مواضع، دیدگاه‌های خود را با جدیت و روشنی بیان کرده‌ایم.»
او تصریح کرد، در این مذاکرات مواضع ما روشن است و برای طرف مقابل نیز آن را به‌روشنی بیان کرده‌ایم سخنان تغییر نکرده و تغییر نمی‌کند این‌طور نیست که هر روز به یک شکل صحبت کنیم و انتظار داریم که طرف مقابل ما هم با جدیت و هم باثبات رأی و ثبات قدم در مذاکرات حاضر شوند. در این صورت است که مذاکرات می‌تواند رو به جلو برود و حرکت مفیدی داشته باشد. عراقچی گفت، روز شنبه 30 فروردین در رم با جدیت در مذاکرات غیرمستقیم حاضر خواهیم شد و با توجه به نحوه حضور طرف مقابل جمع‌بندی و قضاوت خواهیم کرد که چگونه باید این مسیر را ادامه دهیم. در خصوص دیدار بعدازظهر 29 فروردین با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، او گفت در این سفر در وهله نخست حامل پیام مقام رهبری بودم، پیامی که ایشان فرموده بودند و مباحث مختلفی را در بر می‌گرفت هم مسائل منطقه و هم بحث‌های دوجانبه و همکاری‌هایی که با روسیه در جریان است. وی ادامه داد، این نامه حاوی نکات مهمی بود که مدنظر رهبری بود. این نامه در طول ملاقات با آقای پوتین خواندم و توضیحات تکمیلی را ارائه کردم و بعد بحث مفصلی در باره همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای داشتیم. وزیر خارجه خاطرنشان کرد، در دیدار با رئیس‌جمهوری روسیه در باره برخی مسائل منطقه به‌صورت مفصل بحث شد و تحولات بین‌المللی به‌ویژه مذاکراتی که به‌صورت غیرمستقیم بین ما و آمریکا جریان داشتیم و هم مذاکرات بین روسیه و آمریکا بحث شد. عراقچی افزود، آقای پوتین در این دیدار مطالب مورد نظر را مطرح کردند. در مجموع می‌توان گفت که این ملاقات بسیار خوب و جدی و کاری بوده است.
ماحصل آنچه که می‌توانیم به‌صورت کپسولی، مذاکره نشست‌های چهارگانه‌ای که تاکنون به‌صورت غیرمستقیم با میزبانی عمان، بین دولت ترامپ به نمایندگی ویتکاف و رژیم مطلقه فقاهتی به نمایندگی عباس عراقچی وزیر امور خارجه رژیم بر گذار شده است، مطرح کنیم این که دولت ترامپ در مورد بحران هسته‌ای ایران تمایلی به گشودن جبهه جدید جنگ در خاورمیانه ندارد. لذا به دنبال آن است که از طریق مذاکره با رژیم مطلقه فقاهتی، مشکل هسته‌ای رژیم مطلقه فقاهتی ایران با گرفتن حداکثر امتیاز حل نماید تا توسط آن دولت ترامپ بتواند در میدان سیاست خارجی که در زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا وعده داده بود، با عنایت به این که در خصوص وعده حل جنگ روسیه و اوکراین و جنگ غزه و اسرائیل نتوانسته است دستاوردی داشته باشد، در این رابطه بتواند صاحب امتیازی در سیاست خارجی آمریکا بشود.
آنچنان‌که در راستای انتقال تضاد استراتژیک آمریکا از غرب آسیا به شرق آسیا (چین) دولت ترامپ به‌صورت یک‌طرفه توانسته است از جنگ مستقیم با یمن عقب‌نشینی نماید و در خصوص جنگ غزه توانست به‌صورت یک‌طرفه با مذاکره با حماس، توسط قطر، اسیر دو تابعیتی خود را آزاد کند و شعار آتش‌بس در سفرهای ترامپ به کشور عربستان و امارات و قطر مطرح کند. موضوع هسته رژیم ایران را از طریق مذاکره به پیش ببرد، نه از طریق جنگ و حمله نظامی. آنچنان‌که نتانیاهو بر طبل آن می‌کوبد. اصولی که دولت ترامپ در مذاکرات هسته با رژیم مطلقه فقاهتی دنبال می‌کند این که:
اولاً با کم کردن تحریم‌های کمرشکن تحمیلی در این شرایط که رژیم ایران را به بن‌بست کامل کشانده است بتواند در حل خصوص مسأله هسته‌ای حداکثر امتیازات بگیرد.
ثانیاً دولت ترامپ تلاش می‌کند حل مشکل هسته‌ای ایران را در جهان به نام خودش ثبت کند تا در داخل آمریکا هم بتواند به‌عنوان حل وعده داده شده در تبلیغاتی انتخاباتی ریاست جمهوری مطرح کند.
ثالثاً جهت عدم استفاده اروپا (یعنی انگلیس و آلمان و فرانسه) از مکانیسم ماشه جهت بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل بر رژیم ایران، دولت ترامپ تلاش می‌کند در مرحله دوم پس از موفقیت در مذاکرات هسته‌ای رژیم ایران، مذاکره بین رژیم ایران و کشورهای اروپای (انگلیس، آلمان، فرانسه) هم ادامه بدهد.
علی‌ای‌حال، از اینجاست که رژیم مطلقه فقاهتی می‌تواند توسط این مذاکرات، دستاورد هسته‌ای خودش با حداقل غنی‌سازی اورانیوم حفظ کند و تحریم‌های کمرشکن غرب تا اندازه‌ای که می‌تواند کم کند تا توسط آن بتواند برای مدتی حیات رو به مرگ خود را از حملات خارجی حفظ نماید.
پایان
