سرمقاله
بحران معیشت جامعه ایران، باعث می‌گردد که این کشور در آستانه شرایط جدیدی قرار بگیرد
دنیای اقتصاد (11تیرماه 1404) در گزارشی با عنوان ضربان خوراکی در سایه جنگ نوشت: «در خرداد 1404 تورم نقطه به نقطه 5 کالا 3 رقمی بوده که 4 قلم از آن‌ها حبوبات می‌باشند. شتاب گرفتن حبوبات به عنوان عنصر اصلی تأمین پروتئین در سه دهک نخست درآمدی از اهمیت بالائی برخوردار است، در ماه گذشته تورم نقطه به نقطه، لوبیا چیتی 213 درصد، لپه 5/125 درصد، لوبیای قرمز 4/111 درصد ثبت شده است.»
بر اساس گزارش مرکز آمار رژیم مطلقه فقاهتی که بخش از واقعیت بحران را منعکس می‌کند، «تورم نقطه و نقطه خانوار کشور در خرداد ماه 1404، 4/39 درصد بوده است» به عبارتی دیگر «خانوارهای ایرانی به طور میانگین 4/39 درصد بیشتر از خرداد سال قبل برای خرید سبد کالا و خدمات یکسان هزینه کرده است.»
در آستانه وقوع جنگ اسرائیل و آمریکا به ایران در 18خرداد، جهان صنعت نوشت: «در چنین شرایطی سکوت یا تعلل در اصلاحات ساختاری می‌تواند پیامدهایی فراتر از سفرهای خالی داشته باشد، پیامدهایی که از سلامت و تغذیه مردم فراتر می‌روند و به مسائل اجتماعی و حتی سیاسی گره می‌خورد. تداوم این روند کشور را در مسیر افزایش آسیب پذیری‌های اجتماعی قرار می‌دهد، جایی که دیگر تورم فقط یک شاخص اقتصادی نیست بلکه به چهره عریان بحران بدل می‌شود.»
دیدارنیوز 9 تیرماه 1404 می‌گوید، سلحشور عضو مجلس رژیم می‌گوید: «ایران در حال حاضر مثل یک آتشفشان خاموش است که هر جرقه‌ای می‌تواند به انفجار بدل شود. الان وقت آن است که مسئولان با تمام قوا به سمت این بروند که رضایت مردم را کسب کنند و اگر چنین نکنند، متأسفانه چیز خوشایندی در انظار ما نخواهد بود.»
گزارش تازه‌ای که رسانه‌ها از محاسبه مرکز آمار ایران در باره قیمت کالاهای اساسی در یک سال گذشته منتشر کرده‌اند، حاکی از افزایش شدید قیمت‌ها است. بر اساس این آمار قیمت برنج ایرانی در اردیبهشت سال 1404، نسبت به اردیبهشت 1403، 64 درصد، برنج خارجی 35 درصد گران‌ترشده است. همچنین کره پاستوریزه 8 درصد پنیر پاستوریزه 1/32 درصد، ماست پاستوریزه 47 درصد، شیر خشک 5/52 درصد افزایش داشته، گوشت گوسفند حدود 2 درصد و مرغ 8/11 درصد گران‌تر شده است. در میان میوه‌ها سیب و موز حدود 90 درصد، پرتغال داخلی 72 درصد، خربزه 9/54 درصد، لیموترش 4/166 درصد جهش قیمتی داشته‌اند.
داده‌های مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد که در یک سال گذشته روغن مایع 6/21 درصد، روغن نباتی جامد 2/25 درصد، ماکارونی 3/26 درصد گران‌تر شده‌اند. پیش از این در گزارش اردیبهشت مرکز آمار رژیم آمده بود که در یک سال گذشته میوه بیشترین رشد قیمت را تجربه کرده و در یک سال 139 درصد رشد کرده است. همچنین لوبیا چیتی نسبت به سال گذشته با 202 درصد رشد بیشترین افزایش قیمت است. از ابتدای سال تا کنون رکورد بیشترین رشد قیمت مربوط به لیموترش است. این در حالی است که به گفته مرکز آمار نرخ تورم نقطه به نقطه کل کشور در اردیبهشت به 8/38 درصد رسید و این با نگاهی به اطلاعات مربوط به قیمت اقلام خوراکی گویای واقعیت موجود نیست و دستکم 21 نوع کالا میزان رشد قیمت‌شان بیش از تورم نقطه به نقطه کل کشور بوده است. در یک سال گذشته پس از میوه، حبوبات رکورد بیشترین رشد قیمت مربوط به سبزی و صیفی‌جات است که از اردیبهشت پارسال تا کنون 63 درصد افزایش قیمت داشته است. برنج و ماکارونی رشد 55 درصدی و قند و شکر 49 درصد افزایش داشته‌اند.
باری در خصوص نانوایان سه شنبه 20 خرداد، محمد سلیمانی رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی از افزایش «قیمت در نانوایان نان‌های آزادپز خبر داد» و گفت: «موضوع افزایش قیمت سایر نان‌ها هنوز در حال بررسی است.»
روزنامه شرق در گزارشی از بازار گوشت، قیمت‌های انواع گوشت قرمز را منتشر کرد. بر اساس این گزارش قیمت یک کیلو گرم راسته گوسفندی با استخوان 775 هزار تومان، شقه گوسفندی 759 هزار تومان، خورشتی گوسفندی یک میلیون و 526 هزار تومان، ران گوسفندی یک میلیون و 526 هزار تومان، ران گوسفند یک میلیون و 130 هزار تومان، ران گوساله 728 هزار تومان، ماهیچه گوساله 700 هزار تومان، خورشتی گوساله 878 هزار تومان و سردستی گوساله 659 هزار تومان است، ران گوساله 728 هزار تومان، ماهیچه گوساله 700 هزار تومان، خورشتی گوساله 878 هزار تومان و سر دست گوساله 659 هزار تومان است. این ارقام رسمی نشان می‌دهد که «بحران معیشت در ایران جدی است و بی‌داد می‌کند. تورم و گرانی روز به روز افزایش می‌یابد و کمر کارگران و معلمان و کارمندان را می‌شکند.»
خبرگزاری کارگری ایران (ایلنا) اسفند گذشته در گزارشی از گسترش خرید قسطی در میان مردم ایران خبر داده و نوشته بود، «طبقات محروم و کم درآمد حتی هویج و سیب را هم دانه‌ای و قسطی می‌خرند» در چنین شرایطی شورایعالی کار 26 اسفند گذشته حداقل دستمزد کارگران در سال 1404 را 45 درصد بیشتر کرد و به 10 میلیون و 399 هزار تومان افزایش داد. وضعیت کنونی کارگران چنان ناگوار است که «حتی رسانه‌های حکومتی به سقوط بیش از 400 درصدی دستمزد کارگران تنها در 10 میلیون و 399 هزار تومان افزایش داد». وضعیت کنونی چنان ناگوار است که حتی رسانه‌های حکومتی به سقوط بیش از 400 درصدی دستمزد کارگران تنها در مدت 10 سال اعتراف کرده و از آن به عنوان «پدیده‌ای بی‌سابقه و بس ناگوار» که کارگران را به قعر مطلق سوق داده، یاد می‌کند.
در سال‌های اخیر شکاف تورم اقلام خوراکی و نرخ تورم کلی، از موضوعات چالشی و مشکل آفرین اقتصاد بوده است. در برخی سال‌ها این شکاف فزاینده و بیشتر و شتاب قیمت کالاهای خوراکی که عمدتاً سبد اصلی مصرف کارگران را تشکیل می‌دهد، نسبت به کالاهای غیرخوراکی که عمدتاً توسط دهک بالا و ثروتمندان مصرف می‌شود، رشد جهشی داشته است. کارشناسان درباره این شکاف، دلایل متفاوتی را بر شمرده‌اند. بالا بودن نرخ مصرف و تقاضای کالاهای خوراکی با توجه به جمعیت بالای مصرف کننده، حذف ارز نیمائی و ارز 4200 تومانی که کالاهای اساسی (عمدتاً دارو و خوراکی) را پوشش می‌داد، کشش متفاوت کالاهای خوراکی به نسبت اقلام غیرخوراکی و البته دفاع از همه گیر بودن تورم برای همه دهک، از جمله این دلایل است.
در آبان سال 1400 که در واقع دوران پایان پاندمی کرونا و ورود موجی از رونق نسبی در اقتصاد کشور بود، نرخ تورم سالانه گروه خوراکی‌ها در این ماه 60 درصد، گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات 37 درصد بود اما نرخ تورم کلی آن ماه طبق آمار مرکز آمار رژیم به 45 درصد رسید. در آبان ماه 1401 که با افزایش تورم نسبت به ماه مشابه سال قبل مواجه بودیم، تورم در حوزه اقلام خوراکی به 4/63 درصد تورم، اقلام غیرخوراکی به 24 درصد رسید که این اعداد حاکی از افزایش شکاف است. این در حالی است که نرخ تورم کلی در آبان 1401 حدود 64 درصد بوده است.
در آبان ماه سال 1402 تورم خوراکی 52 درصد و تورم غیرخوراکی 41 درصد ثبت شد اما نرخ تورم کلی به مرز 45 درصد رسید که نشان از کاهش شکاف نرخ تورم داشت.
در آبان سال 1403 نیز نرخ تورم عمومی در کل به 32 درصد رسید اما نرخ تورم اقلام غیرخوراکی 26 درصد و اقلام خوراکی در برابر درصد اقلام خوراکی به 28 درصد رسید که نشان برابری نسبی نرخ تورم خوراکی و غیرخوراکی در بیشتر ماه‌های این سال بوده است.
در خصوص تورم دارو، لازم است که عنایت داشته باشیم که «کمبود دارو در ایران امری چند ساله است و به تداوم تحریم‌های اقتصادی گره خوره است. یک مقام صنفی برنامه وزارت بهداشت را حذف ارز ترجیحی چند داروی دیگر اعلام کرد و با اجرای این سیاست دارو باز هم گران خواهد شد» به گزارش رادیو زمانه، مجتبی بوربور نایب رئیس اتحادیه وارد کنندگان دارو، به روزنامه شرق گفت: «وزارت بهداشت به دلیل کمبود منابع در تلاش است برخی اقلام دارویی را از ارز 28 هزار و 500 تومانی به ارز آزاد منتقل کند. این مسئله بر افزایش قیمت دارو تأثیر دارد» به گفته او «قیمت دارو به دلیل تورم، تحریم‌ها و نرخ ارز قطعاً افزایش خواهد یافت».
بوربور در حالی افزایش قیمت دارو را قطعی دانست که کیانوش جهان پور سخنگوی پیشین وزارت بهداشت و درمان در یک یاداشت نوشت: «در حالی افزایش قیمت دارو را قطعی دانست که در سال‌های اخیر یعنی از سال 1397 به بعد شاهد کاهش شدید و مستمر ارزش پول تورم بالای اقتصاد ایران بودیم. تورم سالانه در سال 1403، به بیش از 40 درصد رسید و این روند در سال 1404 ادامه دارد» شروع حذف ارز ترجیحی از سال 1401 و ادامه این سیاست باعث شد که هزینه تولید و واردات دارو و تجهیزات پزشکی به شدت افزایش داشته باشد. گزارش‌ها نشان می‌دهد، قیمت برخی داروها لاجرم تا 700 درصد رشد کرده است. او رشد 700 درصدی قیمت دارو در سال‌های اخیر را «منطق سازی نسبی قیمت‌ها توصیف کرد» و وضعیت کنونی را متأثّر از تحریم‌های اقتصادی دانست. به گفته جهان پور تحریم‌ها با کاهش درآمدهای نفتی و ایجاد محدودیت‌های بانکی و مبادلات بین‌المللی، توانائی دولت و بانک مرکزی و مبادلات بین‌المللی، توانایی دولت و بانک مرکزی و شرکت‌ها برای تأمین منابع مالی اعم از ریالی و ارزی، بخش سلامت را کاهش داده است. همچنین بانک‌ها و شرکت‌ها خارجی به دلیل نگرانی از نقض تحریم‌ها، اغلب همکاری با ایران را محدود کرده‌اند.
باری اگرچه نان در طول دهه گذشته سالانه دو سه بار افزایش داشته، در سال جاری تاکنون دو سه بار افزایش پیدا کرده‌اند و در سال جاری نان هم یعنی قوت لایموت مردم 50 درصد افزایش پیدا کرده است و باز در این شرایط نانوایان هم در عین حال نسبت به مشکلات حوزه کاری خودشان به رژیم مطلقه فقاهتی معترض هستند و دست به اعتراض جمعی گذاشته‌اند. نانوایان این بار تحت نام «عدالت یعنی نان سر سفره مردم، نه سرکوب صدای معیشت» که در آغاز این اعتراض آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی انتشار داده‌اند ولی در مرحله جدید، در ادامه به اعتراض سراسری کامیونداران خواهان تجمع سراسری اعتراض مقابل فرمانداری و استانداری شهرها شده‌اند. مشکلات اعلام شده توسط نانوایان عبارت است از «چند برابر شدن هزینه اجاره مغازه، بالا رفتن بیمه کارگران، گران شدن نرخ برق و سوخت و آب و هزینه پرسنلی می‌باشد.»
رژیم مطلقه فقاهتی، نه تنها به رفع مشکلات این صنف که صدها هزار نفر کارگران در آن مشغول کار طاقت فرسا هستند، نپرداخته است از پرداخت به موقع یارانه‌های آنلاین نان خودداری کرده و متغیر بودن قیمت آرد و کاهش سهمیه آن بر بار آنان افزوده است. پرداخت به موقع یارانه‌ها از دیگر خواسته‌های نانوایان است. دستگاه‌ها ذیربط در کشور ایران بیش از 82 هزار واحد تولید نان وجود دارد. یعنی صدها هزار کارگر نانوایی هر روزه از نصف شب تا ظهر و شب با کمترین امکانات و دمای گرمای سوزان آن به کار مشغولند، بنا به اعتراف مسئول اتحادیه نانوایان، کارگران نانوائی‌ها با دستمزد 7 میلیون و 200 هزار تومان کار می‌کنند. این دستمزد ناچیز که حیات پنج مرتبه زیر خط فقر است، در مقابل ده ساعت کار در شرایط طاقت فرسا و بدون پرداخت حق بیمه از جانب صاحبان نانوایی‌ها به کارگران پرداخت می‌شود، حق بیمه کارگران از جانب صاحب نانوایی‌ها به کارگران پرداخت می‌شود. مطابق قوانین ضد کارگری سازمان تأمین اجتماعی رژیم در نانوایی‌ها، تنها شغل شاطر جز مشاغل سخت به حساب می‌آید، بقیه کارگران خباز که بیشتر در معرض بیماری و آسیب‌های این شغل هستند جزو مشاغل سخت به حساب نمی‌آیند.
شرایط فلاکت بار زندگی کارگران خباز در حالی است که اگر آنان تنها یک روز کار نکنند، چرخ جامعه از کار خواهد افتاد. با وجود آن تا زمانی که کارگران در تشکل‌های و تکوین یافته از پائین و رهبری تکوین یافته از پائین سازماندهی نشود و دست به مبارزه دینامیک نزنند «آش همان آش است، کاسه همان کاسه»، تفاوت رویکرد به سازماندهی کارگران ایران از نگاه گروه‌های کمونیستی خارج‌نشین با رویکرد جنبش پیشگامان مستضعفین ایران در 48 سال گذشته حرکت درونی و بیرونی چه در فاز عمودی آرمان مستضعفین و چه در فاز افقی یا جنبشی نشر مستضعفین ایران، در این است که در رویکرد مارکسیست‌ها بدون استثنا بر سازماندهی کارگران از بالا توسط حزب کمونیست‌ها به هر نامی که باشند، تکیه دارند اما در جنبش پیشگامان مستضعفین ایران، بر سازماندهی دینامیک تکوین یافته از پائین به صورت خودجوش تکیه دارند.»
پایان
