پنج سال ازعمر نشر مستضعفین گذشت در آستانه ششمین سال زندگی نشر مستضعفین - قسمت آخر
منظومه معرفتی پنج ساله نشر مستضعفین، در آینه منظومه معرفتی 10 ساله شریعتی و 38 ساله آرمان مستضعفین
ز - اهداف اولیه انتشار نشریه الکترونیک نشر مستضعفین در خرداد 88: اکنون که پنج سال از حیات و حرکت نشر مستضعفین میگذرد و در آستانه ششمین سال حیات نشر مستضعفین قرار گرفتهایم با تاسی از کلام امام علی که فرمود «رحم الله الامرء علم من این و فی این و الی این - رحمت خدا بر هر آنکه دائما بداند که از کجا حرکت کرده است و حال در کجا قرار دارد و به سوی چه هدفی در حرکت میباشد»، به عبارت دیگر از نظر امام علی حرکت انسان باید پیوسته هدفمند و با استراتژی باشد چراکه تنها در حرکت پلان دار و با برنامه و با استراتژی است که انسان موظف میشود تا پیوسته بداند که از کجا حرکت کرده و الان در کجا قرار دارد و مرحله بعد به کجا میرسد و البته تفاوت بین پراگماتیسم و پراکسیس همین میباشد. در پراگماتیسم به خاطر اینکه خود عمل هدف میباشد (برعکس پراکسیس که عمل در خدمت آرمان و برنامه و هدفی تبیین میشود) دیگر نیاز به آن پیدا نمیکنیم تا از خود بپرسیم که از کجا حرکت کردهایم؟ و در کجا هستیم؟ و به کجا خواهیم رفت؟
در خصوص نشر مستضعفین هم اگر این عمل یک حرکت پراکسیسی باشد (نه پراگماتیسمی) باید پیوسته خود را در برابر این سوال فربه قرار دهیم که از کجا آمدهام؟ و اکنون در کجا هستم؟ و مراحل بعدی حرکت نشر به کجا خواهد انجامید؟ آنچه در این رابطه میتوانیم بگوئیم اینکه نشر مستضعفین در خرداد 88 حرکت ابژکتیو و برونی خود را از سر گرفت، البته هم زمانی شروع حرکت نشر مستضعفین با حوادث خرداد 88 یک هم زمانی اتفاقی بود، چراکه مدت سه سال بود (سال 85) که گروه نشر مستضعفین جهت تکوین حرکت نشر مستضعفین درحال دیالوگ و پلمیک درونی بودند و پس از اینکه در تصمیم نهائی خود به اینجا رسیدند که به صورت الکترونیکی در فضای مجازی اقدام به ارائه حرکت برونی نشر مستضعفین بکنند. در این رابطه جهت انتخاب ماه و روز اعلام این حرکت مذاکرهائی صورت گرفت که قرار شد اعلام این حرکت در ماه هجرت شریعتی از هجرت اقلیمی تا هجرت به ابدیت که ماه خرداد میباشد این عمل صورت بگیرد چراکه نشر مستضعفین اگرچه حرکت خود را در ادامه راه و حرکت آرمان مستضعفین میداند به هر حال در کانتکس مرامنامه آرمان مستضعفین در تحلیل نهائی حرکت و حیات خود را در ادامه نهضت ارشاد شریعتی و حیات و حرکت خود شریعتی تعریف میکند، در این رابطه از آنجائیکه ماه آبان ماه نهضت ارشاد شریعتی میباشد چراکه ارشاد شریعتی در آبان 51 برای همیشه توسط رژیم ضد خلقی پهلوی بسته شد، ماه خرداد از سال 56 ماه نهضت خود شریعتی میباشد چراکه شریعتی با انتخاب این هجرت در سال 56 میخواست نهضت ارشاد را از رکود و خمود نجات دهد که دست تقدیر به او فرصت نداد و لذا کوله پشتی و چاروق خود را در ماه خرداد 56 در زمان بین دو هجرت اقلیمی و هجرت به ابدیت با شعار «هل من ناصر ینصرنی» امام حسین رها کرد و رفت.
ای بسا شاعر که بعد از مرگ زاد /چشم خود را بست و چشم ما گشاد –علامه اقبال لاهوری
لذا در همین رابطه بود که متولیان امر تصمیم گرفتند تا به جای آبان که ماه نهضت ارشاد شریعتی میباشد در خرداد که ماه نهضت خود شریعتی میباشد جهت اعلام حیات و حرکت برونی نشر مستضعفین انتخاب کنند و همین امر انتخاب خرداد باعث شد تا با خرداد 88 و حوادث مربوطه همزمان بشود. البته توضیح این امر در اینجا فقط در این رابطه میباشد تا مخاطبین نشر مستضعفین توجه داشته باشند که موجودیت نشر مستضعفین در خرداد 88 در راستای استمرار رسالت نهضت ارشاد شریعتی و آرمان مستضعفین بود نه حوادث خرداد 88، پر واضح است که ضرورت تاریخی تکوین نشر مستضعفین در راستای نهضت ارشاد شریعتی و آرمان مستضعفین با ضرورت تاریخی تکوین نشر مستضعفین در راستای تحولات سیاسی خرداد 88 کاملا متفاوت میباشد و هرگز نباید این دو امر را یکسان پنداشت و تاکید ما در اینجا نسبت به انتخاب خرداد ماه 88 جهت اعلام حرکت نشر مستضعفین در پیوند با هجرت شریعتی فقط در راستای تبیین ضرورت تاریخی حرکت نشر مستضعفین میباشد نه چیز دیگر. باری با این انگیزه بود که متولیان امر در خرداد 88 پس از سه سال دیالوگ و پلمیک درونی تصمیم گرفتن تا اقدام به نشر الکترونیکی نشر مستضعفین در فضای مجازی بکنند. برای اینکه مشخص سازیم که در کانتکس تبیین امام علی، نشر مستضعفین از کجا حرکت کرده است؟ و الان در کجا قرار دارد؟ و بعدا به کجا میخواهد برود؟ باید ابتدا به تبیین اهداف نشر مستضعفین در سال 88 بپردازیم که عبارت میباشد از:
1 - هدف اول ما از انتشار نشر مستضعفین در خرداد 88 آنچنانکه در آسیبشناسی نهضت ارشاد شریعتی و حرکت 5 ساله آرمان مستضعفین مطرح کردیم این بود که بتوانیم بین اسلامیات و کویریات و اجتماعیات نهضت شریعتی و حرکت پنج ساله آرمان مستضعفین توسط یک تبیین ارگانیستی به جای تبیین مکانیستی شریعتی و آرمان مستضعفین پیوندی ایجاد کنیم که طبیعی است برای انجام این مقصود باید اسلامیات و اجتماعیات و کویریات را تنها با زندگی مردم و درد رنج آنها پیوند دهیم، چراکه در تحلیل نهائی هدف اسلامیات و اجتماعیات و کویریات و اصلا هدف رسالت تمامی انبیاء ابراهیمی آنچنانکه در آیه 25 سوره حدید تبیین شده است کاهش درد و رنج مردم میباشد.
در همین رابطه نشر مستضعفین برعکس آرمان مستضعفین از همان ابتدا به جای تکیه بر شعار «نجات اسلام قبل از مسلمین» اقبال و عبده معتقد به شعار «نجات اسلام در بستر نجات مسلمین» بود و در راستای این استراتژی است که نشر مستضعفین از همان ابتدا به این اصل ایمان داشت که «نجات اسلام بدون نجات مسلمین» امکان پذیر نمیباشد. لذا در این رابطه بود که نشر مستضعفین از همان ابتدا در برابر دو شعار «اصلاح» یا «احیاء» معتقد به شعار «احیاء در بستر اصلاح ساختاری جامعه» بود. البته در همین جا ذکر این نکته ضرورت دارد که اینچنین رویکرد به اسلام و جامعه انسانی هرگز ما را به ورطه اسلام حکومتی یا اسلام حداکثری گرفتار نخواهد کرد، چراکه اگر کسی نتواند بین اسلام اجتماعی شریعتی و اسلام حکومتی خمینی خندقی پر ناشدنی ببیند، نه تنها نه اسلام حکومتی و ولایتی خمینی شناخته و نه اسلام تاریخی و اجتماعی شریعتی را، بلکه مهمتر از آن سر انجام شومش همان سرنوشت بازرگان پیر خواهد بود که از کتاب «بعثت و ایدئولوژی» او کتاب «هدف بعثت پیامبران تنها خدا و آخرت میباشد» زایش خواهد کرد، که بسترساز شعار لیبرال – سرمایهداری عبدالکریم سروش در این زمان خواهد شد و خروجی نهائی، - آنچنانکه امروز در اندیشه عبدالکریم سروش مشاهده میکنیم - آن خواهد بود که اسلام اجتماعی را در پای اسلام فردی ذبح بکنیم و با طرح اسلام تجربه اندیش به تبلیغ اسلام فردی جهت بسترسازی لیبرال - سرمایهداری بپردازیم. آنچنانکه شیخ مرتضی مطهری با تکیه بر اسلام ولایتی و فقاهتی خمینی، اسلام اجتماعی را در پای اسلام حکومتی ذبح کرد.
2 - هدف دوم متولیان امر در خصوص انتشار نشریه الکترونیکی نشر مستضعفین در فضای مجازی در خرداد 88، تکیه کردن بر جوهر و هسته اصلی مانیفست اندیشه شریعتی و بالطبع حرکت پنج ساله آرمان مستضعفین بود که عبارتند از سه اصل:
الف – سوسیالیسم،
ب – مبارزه طبقاتی،
ج – دیالکتیک، که از سال 57 رسما با انتشار اعلامیه مشترک مهندس مهدی بازرگان نماینده رسمی اسلام لیبرال - سرمایهداری و شیخ مرتضی مطهری نماینده اسلام فقاهتی و ولایتی و حکومتی این سه اصل محوری اندیشه شریعتی از طریق دو اسلام رسمی لیبرال - سرمایهداری و اسلام دگماتیسم فقاهتی و ولایتی و حکومتی به چالش گرفته شد. آنچنانکه در دهه 70 پس از جدائی جریان عبدالکریم سروش از ساختار رژیم مطلقه فقاهتی جهت کسب هویت دوباره اسلام لیبرال - سرمایهداری مهندس مهدی بازرگان از جاده مبارزه با سه اصل رکین مانیفست اندیشه شریعتی یعنی اصل سوسیالیسم و اصل مبارزه طبقاتی و اصل دیالکتیک انسانی، اجتماعی، تاریخی، فلسفی و منطقی یا متدولوژی شریعتی شروع کرد، که البته هم فاز با جریان عبدالکریم سروش جریانی دیگر تحت عنوان دفتر پژوهشهای فرهنگی دکتر علی شریعتی جهت بازخوانی اندیشه شریعتی با قرائت اسلام لیبرال - سرمایهداری در راستای بسترسازی اسلام لیبرال - سرمایهداری، بازرگان – سروش (که پس از جنگ رژیم مطلقه فقاهتی با رژیم صدام حسین و حزب بعث در عراق و فوت خمینی و برکناری دولت میرحسین موسوی و حاکمیت دکترین هاشمی رفسنجانی - خامنهائی تحت عنوان دولت سازندگی لیبرال - سرمایهداری به عنوان گفتمان مسلط رژیم مطلقه ایران در آمده بود) اقدام به حذف سه اصل مانیفست اندیشه شریعتی یعنی سوسیالیسم و مبارزه طبقاتی و مبارزه ضد امپریالیستی و دیالکتیک انسانی و اجتماعی و تاریخی اندیشه شریعتی کردند، که مانیفست نظرگاه این جریان در درس اول کتاب «شریعتیشناسی» رضا علیجانی ص 22 س 21 به بعد مطرح شده است:
«بحثی را پارسال در کتابخانه حسینیه ارشاد گفتیم (تفاوت دوران ما با دوران شریعتی) الان فقط تیتروار چند موردش را تکرار تا تفاوت آن دوران (دوران مبارزه شریعتی) و این دوران (دوران دهه 70 ایران پس از پایان جنگ 8 ساله و فوت خمینی و خلع ید از میرحسین موسوی و حاکمیت دکترین سرمایهداری هاشمی رفسنجانی – خامنهائی تحت عنوان اقتصاد باز و دوران بازسازی) تا حدودی مطرح بشود:
الف – در دهه 50 آرمان سوسیالیسم بود، الان آرمان دموکراسی است (بخوان لیبرال - سرمایهداری چراکه آرمان دموکراسی در زمان شریعتی هم آرمان همه بشریت بوده، تنها راه تحقق دموکراسی از طریق سوسیالیسم یا سرمایهداری تغییر کرده است چراکه شریعتی معتقد بود که تنها از طریق سوسیالیسم میتوانیم به دموکراسی دست پیدا کنیم در صورتی که بازرگان و عبدالکریم سروش معتقدند از طریق سرمایهداری یا لیبرالیسم اقتصادی میتوانیم به لیبرالیسم سیاسی دست پیدا کنیم).
ب – آن دوره مسئله اصلی (دوران شریعتی) مالکیت بود، الان مسئله اصلی سلطه و اقتدار است، آن دوره (شریعتی) مسئله اصلی طبقاتی بودن جامعه بود، الان مشکل اصلی جامعه سنتی و توده وار بودنش است.
ج - آن موقع (دوران شریعتی) مسئله اصالت جمع و تقدم جمع بر فرد بود، اما حالا دقیقا برعکس اصالت با فرد است (بخوان نفی مبارزه طبقاتی و حاکمیت لیبرالیسم اقتصادی).
د – آن موقع (شریعتی) فلسفه تاریخ از کمون اولیه شروع میشد و در نهایت به یک جامعه سوسیالیستی میرسید (فلسفه تاریخ دیالکتیکی شریعتی در «حسین وارث آدم» و «میعاد با ابراهیم» و «اسلامشناسی ارشاد درس سوم و چهارم»)، الان این نگاه نسبت به دهه 50 تغییر کرده و نگرش به تاریخ از دوران جادو و خرافات دین و فلسفه تا دوران علم را ترسیم میکند (نظریه اگوست کنت).
ه - آن موقع (دوران شریعتی) نگاهها انترناسیونالیستی بود، الان نگاهها دولت - ملت و معطوف به نظم جدید بین المللی است - آن موقع (دوران شریعتی) همه چیز برای داوری پیش فلسفه علمی برده میشد، الان داوری پیش عقل خودبنیاد برده میشود.
ز - آن موقع (دوران شریعتی) رادیکالیسم سیاسی اصل بود، الان جامعه مدنی اصل است.
ح – آن موقع (دوران شریعتی) مبارزه طبقاتی و ضد امپریالیستی برای رسیدن به جامعه عاری از طبقات بوده، الان مبارزه دموکراتیک (بخوان لیبرال - سرمایهداری، بازرگان - عبدالکریم سروش) برای رسیدن به دموکراسی (بخوان لیبرال - سرمایهداری، بازرگان – سروش) و جامعه عاری از استبداد و خشونت اصل است.
بنابراین در این رابطه بود که دومین هدف از انتشار نشریه الکترونیکی نشر مستضعفین تکیه دوباره کردن بر سه اصل رکین اسلامشناسی شریعتی و آرمان مستضعفین یعنی اصل سوسیالیسم و اصل مبارزه طبقاتی و مبارزه ضد امپریالیستی و اصل دیالکتیک انسانی، اجتماعی، تاریخی، فلسفی و منطقی جهت مقابله کردن با گفتمان اسلام لیبرال - سرمایهداری بازرگان –عبدالکریم سروش است.
3 - سومین هدف موسسین نشریه الکترنیکی نشر مستضعفین در سال 88 تکیه کردن بر پروسه مبارزه با تضادهای اجتماعی جهت خودسازی انقلابی و پرورش کادرهای تشکیلاتی توسط:
الف – تفکیک تشکیلات عمودی از تشکیلات افقی،
ب – اعتقاد به جنبشهای سه گانه اجتماعی و دموکراتیک و کارگری به عنوان موضوع تشکیلات افقی در برابر تشکیلات عمودی که موضوع آن تنها پیشگامان مستضعفین ایران میباشد،
ج - اعتقاد به پیوند بین تشکیلات عمودی و تشکیلات افقی در ایران به عنوان شرط و بستر تکوین حزب مستضعفین ایران.
لذا بدین ترتیب بود که نشر مستضعفین کوشید تا با بازخوانی پروسه کادرسازی نهضت ارشاد شریعتی و آرمان مستضعفین به جای بستر سوبژکتیو کادرسازی شریعتی و آرمان مستضعفین که بر پایه سیر مطالعه و سیر کلاسهای ذهنی و نظری استوار بود، مانند پیامبر اسلام پراکسیس برخورد با تضادهای اجتماعی را به عنوان بستر کادرسازی خود انتخاب کند.
4 - چهارمین هدف از انتشار نشریه الکترونیکی نشر مستضعفین در سال 88 تکیه و پررنگ کردن استراتژی اقدام عملی سازمانگرایانه حزبی شریعتی و آرمان مستضعفین بود که از آغاز دهه 70 جریان داریوش شایگان – عبد الکریم سروش تلاش میکردند با طرح شعار «فربه تر از ایدئولوژی» شعار «اسلام ایدئولوژیک» شریعتی که مقصود او اسلام قرآن و سنت عملی و نظری پیامبر اسلام در برابر اسلام فقاهتی، اسلام روایتی، اسلام زیارتی، اسلام فقاهتی، اسلام شفاعتی، اسلام مداحی گری، نوحه سرائی و اشک چشم از مردم گرفتن و اسلام ارسطوئی و فلسفی و اسلام صوفی گرایانه هند شرقی مولوی و غزالی بود.
ایدئولوژی شریعتی را علاوه بر اینکه دین معیشت اندیش در برابر دین معرفت اندیش مطهری و البته دین تجربه اندیش خود عبدالکریم سروش معرفی کردند، این ایدئولوژی را سلاح قدرت و سلاح کسب حکومت خواندن و اندیشه خشونت و حتی آنچنانکه اکبر گنجی و ابراهیم نبوی اعلام میکنند آن را تئوری فاشیستی از دین بخوانند تا به خیال خود دوباره ابوعلی را جایگزین ابوذر کنند و پوپر را جایگزین اقبال و لیبرال - سرمایهداری را جایگزین سوسیال - دموکراسی و اسلام فردی را جایگزین اسلام اجتماعی و مثنوی مولوی را جایگزین قرآن و شیعه تسلیم را جایگزین شیعه کربلا و شیعه نهج البلاغه و علی کنند. لذا در این رابطه بود که نشر مستضعفین از سال 88 کوشید تا با تکیه بر استراتژی نهضت ارشاد شریعتی و آرمان مستضعفین که اقدام عملی سازمانگرایانه حزبی است:
الف - پاسخگوی بحران استراتژی در داخل کشور بشود که از سال 60 با حاکمیت استراتژی ارتش خلقی سازمان مجاهدین خلق جنبشهای سه گانه اجتماعی و دموکراتیک و کارگری ایران را به محاق مبارزاتی کشانید و طبیعتا از بعد از حمله امپریالیسم آمریکا به عراق و سرنگون کردن رژیم صدام حسین این جریان (سازمان مجاهدین خلق) در بحران تشکیلاتی و استراتژی و سیاسی به سر میبرد که تکیه بر اقدام عملی سازمانگرایانه حزبی نشر مستضعفین در چنین شرایطی بدون شک پاسخی علمی به بحران استراتژی فوق میباشد که دوران استراتژی چریکی و پیشاهنگ و ارتش خلقی جدای از جنبشهای سه گانه به سر رسیده است و در جامعه امروز ایران این تنها اقدام عملی سازمانگرایانه حزبی در بستر تشکیلات عمودی و افقی است که میتواند پیام آور رهائی ملت ایران باشد.
ب – در برابر جریان لیبرال - سرمایهداری بازرگان – سروش که سعی میکردند با تکیه بر این سخن شریعتی در کنفرانس «پس از شهادت» که مطرح کرد «آنانکه که رفتن کاری حسینی کردن و آنانکه ماندند باید کاری زینبی کنند و گرنه یزیدی هستند» (که شریعتی توسط این شعار در سال 50 میخواست در ضمن تکیه بر استراتژی تحزبگرایانه خود که در این شعار کار زینبی معرفی میشود از شهدا جنبش مسلحانه که در آن زمان گفتمان مسلط جامعه ایران بود و حتی مهندس بازرگان به صورت معنوی و مادی از آنها حمایت میکرد، تجلیل کند) استراتژی شریعتی را خشونت طلب و قهرآمیز جلوه دهند، پاسخی تاریخی باشد که شریعتی از سالهای 40 و 41 آخر اقامتش در اروپا تا لحظه مرگ جز به استراتژی خود آگاهیبخش تحزبگرایانه که چهار چوب آن در «شیعه یک حزب تمام» میباشد، فکر نکرده است.
ج – اعلام موضعگیری تاریخی به جریانهای جدا شده از رژیم مطلقه فقاهتی در دهه 70 به بعد (یعنی از بعد از فوت خمینی تحت عنوان جریانهای اصلاح طلب باشد که میخواستند تحت استراتژی فشار از پائین و چانه زنی در بالا، اقدام به اصلاحات از بالای رژیم مطلقه فقاهتی بکنند که البته تا امروز به علت ماهیت اصلاح ناپذیر رژیم مطلقه فقاهتی شیپور را از دهان گشادش نواختهاند) باشد، تا بدین ترتیب به آنها اعلام شود که هر گونه حرکتی که در جامعه ایران بدون سازماندهی و بدون تکیه بر جنبشهای سه گانه و بدون اعتقاد به راه درازمدت در مبارزه محکوم به شکست خواهد بود.
5 - پنجمین هدف از انتشار نشریه الکترونیکی نشر مستضعفین در سال 88 این بود تا با جایگزین کردن جنبشهای سه گانه اجتماعی و دموکراتیک و کارگری تحت عنوان جنبش افقی به جای گروه اجتماعی دانشجو که شریعتی این گروه را به عنوان تکیه نیروهای استراتژی خود انتخاب کرده بود (و آنچنانکه قبلا مطرح کردیم آرمان مستضعفین هم در حرکت 5 ساله خود) 55 تا 60 به تاسی از شریعتی کوشید تکیه عمده حرکت تحزبگرایانه سوبژکتیوی خود را بر گروه اجتماعی دانشجویان قرار دهد، گامی در جهت نفی سکتاریسم اجتماعی برداریم. بنابراین نشر مستضعفین با جایگزین کردن و تکیه استراتژی بر جنبشهای سه گانه اجتماعی و دموکراتیک و کارگری در کانتکس تشکیلات افقی استراتژی تحزبگرایانه حزب مستضعفین میخواهد این حقیقت تاریخی را تبیین کند که گروه اجتماعی دانشجوئی ایران باید تنها در کانتکس جنبش دانشجوئی ایران تبیین شود و جنبش دانشجوئی ایران هم تنها در کانتکس جنبش دموکراتیک ایران در کنار جنبشهای اجتماعی و کارگری ایران معنی پیدا میکند. هر چند آنچنانکه قبلا هم مطرح کردیم جنبش دانشجوئی ایران در خلاء جنبش کارگری ایران صلاحیت آن را دارد که هژمونی جنبشهای اجتماعی و کارگری ایران را بدست گیرد، اما نکتهائی که در اینجا لازم به ذکر آن هستیم اینکه آنچنانکه در نیمه دوم سال 88 در جریان جنبش سبز شاهد آن بودیم جنبش دانشجوئی ایران پس از اینکه به ناتوانی رهبری جنبش سبز جهت هدایتگری جنبش اجتماعی خرداد 88 پی برد و پس از اینکه در ادامه تجربه تیرماه سال 78 دریافت که رژیم مطلقه فقاهتی حاکم بر ایران هر زمانی که موجودیت رژیم مطلقه خود را در خطر ببیند از هیچ جنایتی حتی نسل کشی زندانیان سیاسی تابستان 67 هم که باشد یا شکنجه و تجاوز و کشتار در کهریزک و اوین و گوهر دشت هم که باشد مباح میداند و از انجام آن مضایقه نخواهد کرد، لذا در این رابطه بود که جنبش دانشجوئی ایران در نیمه دوم سال 88 تا عاشورای 88 کوشید که به صورت مستقل از جنبش کارگری و جنبش اجتماعی و جنبش دموکراتیک مستقیما وارد مبارزه با حاکمیت، جهت پر کردن خلاء رهبری جنبش سبز بشود که این کاری اشتباه بود، چراکه جنبش دانشجوئی ایران تنها در کانتکس جنبش اجتماعی و دموکراتیک و کارگری ایران میتواند به تثبیت هژمونی خود در مبارزه با رژیم مطلقه فقاهتی موفق شود نه به صورت مستقل مانند تیرماه 78 و عاشورای 88 که سرکوب آن توسط حزب پادگانی خامنهائی کاری ساده خواهد بود.
والسلام